Zamek Kamieniec w Odrzykoniu znany jest nie tylko ze stron „Zemsty” hrabiego Aleksandra Fredry, ale również z pięknego wkomponowania w podgórski krajobraz oraz malowniczej okolicy zachęcającej do pieszych i rowerowych wędrówek.
Śladami historii…
Zamek Kamieniec to XIV wieczna warownia obronna położona na skalnym wzgórzu na wysokości 452 m n.p.m. Obiekt powstał za panowania Kazimierza Wielkiego w XIV wieku. Początkowo wzniesiono najwyższą część zamku na planie nieregularnego pięcioboku, czyli tak zwany górny zamek oraz podzamcze. Już pod koniec wieku zamek przeszedł pierwszą rozbudowę. Rozbudowane podzamcze przekształcono w zamek średni, usytuowany w jego wschodniej części. W kolejnych latach dobudowano pomieszczenia reprezentacyjne oraz powiększono istniejące poprzez dobudowę kolejnej kondygnacji.
Okres świetności kamienieckiej warowni przypada na XV i XVI wiek. Dokonano wtedy kolejnej przebudowy zamku. Rozwój artylerii wymusił konieczność rozbudowy systemu murów obronnych. Dotychczasowe założenie zamku – dwuczłonowe, przedzielono w przedzamczu dwoma murami. Utworzone w ten sposób części spełniały różne funkcje: warowne, mieszkalne oraz gospodarcze.
Zamek przez wieki przetrwał najazdy Tatarów, Wołochów. Podupadł i stracił na znaczeniu dopiero na skutek działań wojennych toczonych na ziemiach polskich w XVII wieku. Pierwszych zniszczeń dokonali Szwedzi, później zaś wojska Rakoczego plądrując okolicę nadwątliły i tak już słabe mury. XIX wieku, gdy opisywał go w swojej komedii hrabia Aleksander Fredro, zamek był już ruiną.
„Zemsta”, bo o niej mowa przedstawia w humorystyczny sposób XVII wieczne waśnie, które miały miejsce na terenie zamku. Spór nad zamkiem toczyły dwa rody: Firlejowie, którzy posiadali zamek średni i Skotniccy władającymi zamkiem górnym. Spór o mur graniczny, zakończył dopiero w 1838 roku ślub ich dzieci!
Warte zwiedzenia
Dziś po zamku zostały tylko ruiny dobrze zachowanym zamkiem górnym ,średnimi oraz częścią murów obronnych. Część pomieszczeń została odrestaurowana dla potrzeb muzealnych. Obecnie zamek udostępniony jest zwiedzającym.
Nieopodal zamku znajduje się jeden z najpiękniejszych rezerwatów przyrody w województwie podkarpackim – Rezerwat Prządki. Utworzony został w 1957 r. Jego celem jest ochrona osiągających ponad 20 metrów wysokości skalnych ostańców zbudowanych z gruboziarnistego piaskowca ciężkowickiego, który na skutek erozji przybrał niepowtarzalne kształty. Najokazalsze skały mają swoje nazwy: Prządka-Baba, Prządka-Matka, Herszt i Zbój Madej. Rezerwat swą nazwę zawdzięcza „Legendzie o Prządkach”, która głosi, że skałami są dziewczęta zamienione w kamień. Ukarane zostały za przędzenie lnu w dni świąteczne.
Warto przespacerować się ścieżką przyrodniczo – edukacyjną Czarnorzecko – Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego „Prządki – Zamek Kamieniec”. Przemierzając szlak zwróćmy uwagę na piękny wyżynny las porastający okoliczne zbocza. Bliżej Rezerwatu Prządki natrafimy na grodzisko datowane na IX wiek oraz cmentarzysko kurhanowe z VIII i IX wieku w których chowano zmarłych zgodnie z obowiązującym rytuałem ciałopalenia. Łącznie naliczono około 100 kurhanów! Trasa liczy 1,5 kilometra i nie należy do trudnych, poradzą sobie z nią dzieci oraz osoby starsze.
Nieopodal zamku i rezerwatu leży Węglówka. Z pozoru mała miejscowość kryje wiele ciekach historii i miejsc zachęcając podróżnych do zatrzymania. Pierwsza wzmianka na temat Węglówki pochodzi z 1418 r. Wieś od dawna znana jest z wydobycia ropy naftowej, której zawdzięcza swoją nazwę. Początki eksploatacji „czarnego złota” sięgają XVI wieku.
W 1888 r. zaczęto wydobywanie ropy naftowej na skalę przemysłową. Rozbudowana po drugiej wojnie światowej kopalnia ropy, należy do największych i najbardziej wydajnych na Podkarpaciu.
W centrum wsi znajduje się murowana cerkiew grekokatolicka z 1898 roku. Jest to jedyna poza Rzepnikiem cerkiew Zamieszańców z zachowanym wyposażeniem! Na pobliskim cmentarzu znajdziemy groby… Admirała Nelsona Keitha (1843-1898), poszukiwacza oleju skalnego, jego córki oraz współtowarzyszy z Anglii, którzy dokończyli żywota na podkarpackiej ziemi.
Ciekawą atrakcją jest rosnący obok cerkwi potężny dąb szypułkowy o nazwie „Dąb Poganin”. Jest to pomnik przyrody, zaliczany do jednych z najstarszych drzew, nie tylko w regionie, lecz także w kraju. Jego wiek szacuje się na około 640 lat, a obwód w pniu liczy aż 892 centymetry!
Podkarpackie czeka na ponowne odkrycie!